„Lektury dla kibica” – Historia futbolowej taktyki

Piłkarska lektura obowiązkowa.

Rozdział 235.

Odwrócona piramida – Jonathan Wilson

Włoskie catenaccio, holenderski futbol totalny, hiszpańska tiki-taka, niemiecki gegenpressing. Jeśli interesujecie się piłką nożną powyższe określenia z pewnością nie są wam obce. Jednak czy wiecie jak narodziły się wspomniane style gry? Jaką drogę przeszedł futbol zanim przyjął współczesną formę? Które ustawienie taktyczne jest najlepsze?

Każdy, kto chce znaleźć odpowiedzi na uprzednie pytania i zgłębić tajniki taktyki piłkarskiej powinien sięgnąć po „Odwróconą piramidę”. Książkę, która doczekała się miana kultowej, a której najnowsze, trzecie wydanie ukazało się w lutym br. nakładem Wydawnictwa SQN.

„Oto sedno problemu – można stwierdzić, że całą historia taktyki opisuje starania, w jaki sposób osiągnąć najlepszą równowagę między solidnością w defensywie a płynnością w ataku.”

„Odwrócona piramida” to opis ewolucji piłki nożnej od jej początków aż do czasów współczesnych. Nie jest to jednak „sucha teoria”, lecz historia światowego futbolu przedstawiona przez pryzmat taktyki. Jonathan Wilson ukazuje jak rozwijał się futbol, tłumaczy przyczyny powstania największych innowacji taktycznych, analizuje poszczególne style gry i przedstawia postacie kluczowe dla ich rozkwitu.

To pozycja pełna wiedzy i niuansów taktycznych, naszpikowana historią, anegdotami i intrygującymi faktami. Książka jest bardzo obszerna i szczegółowa, to niespełna sześćset – zapisanych drobną czcionką – stron. Nie ma w niej ani jednego zdjęcia, za to gdzieniegdzie autor załączył – bardzo pomocne – grafiki ukazujące ustawienia opisywanych drużyn.

 „[…] jeśli piłka nie zostanie odzyskana w ciągu trzech sekund, zespół powinien się wycofać i zająć pozycje defensywne.”

„Odwrócona piramida” to „kawał” niezbyt łatwej i lekkiej lektury. Ogrom informacji sprawia, że trzeba poświęcić jej naprawdę sporo czasu, chcąc cokolwiek z niej wynieść. Zaś dogłębne, nieraz zawiłe analizy wymagają pełnego skupienia czytelnika. Jednak włożony trud i czas w przeczytanie książki są bez wątpienia tego warte.

Książka zawiera wszystko, co trzeba wiedzieć o piłkarskiej taktyce. Mówiąc krótko dzieło Wilsona to pozycja z gatunku must read dla każdego trenera, piłkarza oraz dziennikarza sportowego. Raj dla prawdziwych miłośników futbolowej taktyki.

„Najważniejszą rzeczą w futbolu jest to, co gracz robi na boisku, kiedy nie jest przy piłce, a nie wtedy, gdy ją ma.”

Sięgając po tę książkę poznacie przyczyny powstania odmiennych stylów gry w różnych regionach świata oraz zrozumiecie jak poszczególne sposoby gry determinowały narodziny nowych ustawień taktycznych. Prześledzicie historię zmian przepisu o spalonym i ich wpływu na taktykę. Odkryjecie gdzie narodził się współczesny sposób rozumienia futbolu i dyskutowania o nim, a także, co odróżnia dzisiejszy futbol od dawnego.

Dowiecie się, w którym meczu Anglia zagrała zaledwie jednym obrońcą i aż siedmioma napastnikami oraz kto pierwszy w odniesieniu do gry Hiszpanów użył określenia la furia. Przeczytacie, która drużyna, jako pierwsza zastosowała krycie strefą, który mecz miał największy wpływ na historię angielskiej piłki, jak również, kto wymyślił pressing. Odkryjecie także jak u Pepa Guardioli wygląda trening taktyczny oraz dzięki jakiemu ćwiczeniu prowadzone przez niego zespoły regularnie notowały wysoki procent posiadania piłki.

„Najmniejsza zmiana w jednej części boiska może mieć zupełnie nieoczekiwany i radykalny wpływ na wydarzenia w dowolnym innym miejscu.”

W książce znajdziecie również sporo ciekawostek i anegdot. Dowiecie się, który zawodnik został pierwszym człowiekiem złapanym na spalonym, z jakiego powodu w czerwonych koszulkach Arsenalu zmieniono kolor rękawów na biały, a także, o kim śpiewano, że „strzela gole w rytmie fokstrota”. Przeczytacie, kto w Wielkiej Brytanii był pierwszym „menedżerem we współczesnym rozumieniu tej funkcji” oraz kto rozpoczął pierwszy trening od nauczenia zawodników jak poprawnie wiązać sznurówki.

Odkryjecie, co oznacza słowo catenaccio, dlaczego Bill Shankly nienawidził Helenio Herrery, czy też, kto mówił kontuzjowanym piłkarzom by ból rozetrzeć… wędzonym śledziem. Ponadto poznacie wynalazców piłkarskich zagrań i trików – twórcę marianelli, czyli zagrania piętką z powietrza, pomysłodawcę uderzenia szczupakiem, a nawet sporną historię wynalezienia przewrotki.

„Ustawienie drużyny to jedna rzecz, styl to natomiast co innego […].”

Dlaczego stosowanie pressingu na poziomie amatorskim jest praktycznie niemożliwe? Kto chcąc maksymalnie utrudnić grę rywali kazał polać boisko wodą, choć padało non stop od kilku dni? Co w brazylijskim języku piłkarskim oznacza „wąż” oraz „zebra”? Kto i dlaczego według legendy rzucił klątwę na Benficę i od tamtej pory klub nie zdobył żadnego europejskiego trofeum? Która reprezentacja w ramach przygotowań do MŚ’70 przeszła program treningowy NASA?

To wszystko i o wiele, wiele więcej czeka na Was w książce Jonathana Wilsona!

„Postęp często zaczyna się od porażki.”

 

Za możliwość przeczytania i zrecenzowania książki dziękuję Wydawnictwu SQN.

 

Źródła zdjęć: własne

 

Powiązane wpisy:

    1. Gegenpressing i tiki-taka. Jak rodził sięnowoczesny europejski futbol

    2. Premier League. Historia taktyki wnajlepszej piłkarskiej lidze świata

    3. Aniołowie o brudnych twarzach. Piłkarskahistoria Argentyny

„Lektury dla kibica” – Historia europejskiej taktyki

Dziś książka dla prawdziwych piłkarskich pasjonatów. 

Rozdział 220.

Gegenpressing i tiki-taka. Jak rodził się nowoczesny europejski futbol – Michael Cox

Futbol totalny w Holandii, żelazna defensywa we Włoszech, tiki-taka w wykonaniu Hiszpanów, zabójczy pressing Niemców. Zastanawialiście się kiedykolwiek, w jaki sposób tworzyły się charakterystyczne style gry w danych krajach? Jakie postaci znacząco wpłynęły na kolejne pokolenia? Jak na przestrzeni lat zmieniało się postrzeganie piłkarskiej taktyki? Wreszcie, jak rodził się nowoczesny europejski futbol? Jeśli poszukujecie odpowiedzi na powyższe kwestie to koniecznie powinniście sięgnąć po książkę „Gegenpressing i tiki-taka” pióra Michaela Coxa, brytyjskiego dziennikarza, autora pozycji „Premier League. Historia taktyki w najlepszej piłkarskiej lidze świata”.

„Holendrzy wyprzedzali swoje czasy.”

„Gegenpressing i tiki-taka” to historia nowoczesnego futbolu na Starym Kontynencie. Mówiąc dokładniej to analiza stylów gry w „siedmiu najbardziej wpływowych piłkarsko krajach Europy”, czyli – według chronologii przyjętej przez autora – w Holandii, Włoszech, Francji, Portugalii, Hiszpanii, Niemczech oraz Anglii. Michael Cox ukazuje zmiany, jakie w ostatnich trzech dekadach, począwszy od 1992 roku, dokonały się w europejskiej piłce. Przedstawiając najważniejsze piłkarskie innowacje analizuje czteroletnie okresy z futbolowej historii wyżej wymienionych krajów, choć nieraz wykracza poza przyjęte ramy. 

„[…] we Włoszech najważniejszy jest wynik, a cel uświęca środki.”

Książka została podzielona na siedem części, każda dotyczy jednego państwa. Wspomnianej analizie zostaje poddana taktyka i sposoby gry nie tylko całych zespołów, ale czasem poszczególnych formacji, a nawet konkretnych zawodników, czy też trenerów. Michael Cox ukazuje jak Holendrzy nauczyli Europę rozgrywać akcje od obrony, przedstawia największych wyznawców włoskiego catenaccio, wyjaśnia, która cecha była kluczowa dla francuskich napastników oraz wspomina najlepszych portugalskich skrzydłowych. Opisuje drogę, jaką przeszła reprezentacja Hiszpanii od grania trójką napastników na MŚ w 2006 roku do obrony tytułu mistrzów Europy występując praktycznie bez klasycznego snajpera. Wyjaśnia jak Niemcy „wymyślili siebie na nowo”. Wreszcie ukazuje jak wiele angielska liga zawdzięcza wpływom zagranicznym.

„W dwóch nacjach, które zdominowały europejski futbol, klasyczni napastnicy niemal wymarli.”

„Gegenpressing i tiki-taka” to doprawdy interesująca pozycja, ale nie idealna. Koncepcja książki jest, bowiem nieco uproszczona, a przyjęte ramy czasowe trochę „naciągane”. Wystarczy wspomnieć, iż niektóre wydarzenia dużego formatu – takie jak mistrzostwo świata Włochów, potrójna korona Fergusona, a nawet trzy triumfy z rzędu Realu Madryt w Lidze Mistrzów – zupełnie nie pasują do wybranych przez Michaela Coxa czteroletnich okresów dominacji poszczególnych państw. Z drugiej strony hegemonia Hiszpanów na arenie międzynarodowej w latach 2008-2012 została umiejscowiona perfekcyjnie. Autor jest jednak świadomy tych niedociągnięć związanych z układem książki, o czym wspomina we wstępie lektury. 

Warto również nadmienić, iż choć książka dotyczy ściśle stylów gry i taktyki nie jest krystalicznie obiektywna. Cox niebywale docenia drużyny prowadzone przez Cruyffa, czy też Guardiolę opisując ich dokonania nie tylko obszernie, ale i jednostronnie. Odkładając jednak na bok własne sympatie, z lektury możemy wynieść doprawdy pokaźną dawkę piłkarskiej wiedzy.

„[…] w Portugalii ceni się skrupulatne podejście do futbolu.”

Jak przystało na Wydawnictwo SQN w książce trudno doszukiwać się literówek, czy też uchybień w przekładzie. Aczkolwiek redakcja niestety powieliła błąd nagminnie występujący w polskich mediach używając określenia Gran Derbi wymiennie z El Clásico. Dlatego przypominam w Hiszpanii określenie Gran Derbi dotyczy derbów Sevilli, a mecz pomiędzy Realem Madryt i Barceloną to El Clásico, Klasyk, ewentualnie Derbi Espańol.

„Zidane stał się dosłownie symbolem triumfu Francji na własnym podwórku.”

Sięgając po tę książkę przeczytacie jak wprowadzenie zakazu łapania przez bramkarzy futbolówki celowo podanej przez partnerów z zespołu wpłynęło na europejską piłkę. Dowiecie się, dlaczego van Gaal nie cierpiał dryblingów, który piłkarz z pola w największym stopniu wpłynął na postrzeganie roli bramkarza, jak również, który klub najbardziej ucierpiał na wprowadzeniu „prawa Bosmana”. Ponadto odkryjecie gdzie znajdował się piłkarski Oksford, czyli „najlepszy europejski uniwersytet futbolowy”.

Dowiecie się, którą sztuczkę techniczną Zidane’a nazywano „marsylską ruletką”, który portugalski klub wyspecjalizował się w wychowywaniu skrzydłowych, czy też, który trener zastosował ustawienie wyglądające na 3-7-0. Odkryjecie, kto w Barcelonie nosił przydomek Maszyna, dlaczego Mourinho uwielbiał Mesuta Özila, a nawet, na który kraj największy wpływ wywarli piłkarze urodzeni w byłych koloniach lub za granicami. Przeczytacie również jak brzmiała złota reguła dotycząca ustawienia bocznego obrońcy i skrzydłowego. 

„[…] najlepsze zespoły w Premier League zostały zdominowane przez obcokrajowców – najpierw piłkarzy, później menedżerów, a w końcu i właścicieli.”

Michael Cox porównuje styl prowadzenia drużyny Cruffa i van Gaala, wyjaśnia, dlaczego uważa, iż Zidane był bardziej reprezentantem Francji niż graczem klubowym, wspomina, kiedy w Europie rozpowszechnił się pomysł na grę „fałszywą dziewiątką”. Brytyjski dziennikarz tłumaczy jak poprawnie należy rozumieć pojęcie „gegenpressing”, jak również opisuje, w czym tkwi różnica w podejściu Guardioli i Kloppa do kwestii pressingu.

Co jest źródłem ciągłych konfliktów w reprezentacji Holandii na wielkich turniejach? Które kluby tworzyły tak zwane „siedem sióstr” włoskiej piłki? Który piłkarz sprawił, że Ancelotti wreszcie przestał ściśle trzymać się systemu 4-4-2? Kto chcąc określić swoją pozycję na boisku nazwał siebie mianem „interpretatora przestrzeni”?

„Hiszpańska dominacja zmieniła europejską piłkę.”

Podobnie jak poprzednia książka autorstwa Michaela Coxa pt. „The Mixer”, również „Gegenpressing i tiki-taka” to pozycja wyłącznie dla piłkarskich pasjonatów. Każdy, kto uwielbia niuanse taktyczne i dla kogo pojęcia typu tiki-taka, krycie strefowe, czy też budowanie akcji od obrony wywołują szybsze bicie serca znalazł właśnie lekturę dla siebie!

Za możliwość przeczytania i zrecenzowania książki dziękuję Wydawnictwu SQN.

Źródło zdjęcia: własne

Powiązane wpisy:
   1. Premier League. Historia taktyki w najlepszej piłkarskiej lidze świata
   2. Calcio. Historia włoskiego futbolu